Oral Antidiyabetik İlaç Kullanan Tip 2 Diabetes Mellitus Hastalarında Depresyon Durumunun ve Yeme Tutumlarının Diyabet Regülasyonu Üzerine Etkisi; Türkiye’de Bir Devlet Hastanesi Örneği

Öz

Diabet Mellitus (DM) tanılı hastalar, yeme davranışlarını ve dolayısıyla hastalık seyrini etkileyen depresif semptomlara sahip olabilmektedir. Bu çalışmadaki amacımız; hastanemize başvuran DM hastalarının depresyon durumlarının, yeme tutumu ve hastalık yönetimi becerilerinin diyabet regülasyonu üzerindeki etkilerini gözlemlemektir.

 Çalışmamız kesitsel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. 08/01/2018 - 15/02/2018 tarihleri arasında kurumumuza başvuran; 18-65 yaş arası kadın ve erkek, oral anti-diyabetik ilaç kullanan, insülin ve antidepresan kullanmayan, tiroid hormon değerleri normal olan diyabetik hastalar arasından rastgele örnekleme yöntemi ile 200 hasta seçildi. Hastalara demografik bilgi anketi, Beck depresyon ölçeği, Yeme tutum testi, Üç faktörlü yeme sorusu ve Diyabet öz-yönetim algısı ölçeği uygulandı. Anketler ve ölçekler yüz yüze görüşme yöntemi ile doldurulmuştur.

 Çalışmamızda, Tip 2 diyabetli hastalarda duygusal yeme arttıkça glisemik kontrolün bozulduğu sonucuna varılmıştır. Kadınların duygusal yeme düzeylerinin daha fazla olduğu görülmüştür. Diyabet özyönetimi ve hastalık farkındalığı depresyonu olmayanlarda daha yüksektir.  Yaşlı diyabet hastalarının yeme tutumu gençlere göre daha normaldir. Yaşlıların açlığa karşı duyarlılık seviyelerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Yeme tutumu bozuk olan hastaların bilinçli olarak yemek yemeyi kısıtlamadıkları tespit edilmiştir. Beş yıldan daha kısa süredir diyabeti olanların duygusal yemek yeme düzeylerinin yüksek olduğu saptanmıştır.

Referanslar

1. Mansori K, Shiravand N, Shadmani FK, Moradi Y, Allahmoradi M, Ranjbaran M, et al. Association between depression with glycemic control and its complications in type 2 diabetes. Diabetes Metab Syndr Clin Res Rev [Internet]. 2019;13(2):1555–60. Available from: https://doi.org/10.1016/j.dsx.2019.02.010
2. Zheng Y, Ley SH, Hu FB. Global aetiology and epidemiology of type 2 diabetes mellitus and its complications. Nat Rev Endocrinol [Internet]. 2018;14(2):88–98. Available from: http://dx.doi.org/10.1038/nrendo.2017.151
3. Shah SR, Iqbal SM, Alweis R, Roark S. A closer look at heart failure in patients with concurrent diabetes mellitus using glucose lowering drugs. Expert Rev Clin Pharmacol [Internet]. 2019 Jan 2;12(1):45–52. Available from: https://doi.org/10.1080/17512433.2019.1552830
4. Goyal R, Jialal I. Diabetes Mellitus Type 2. In Treasure Island (FL); 2022.
5. Weir CB, Jan A. BMI Classification Percentile And Cut Off Points. In Treasure Island (FL); 2022.
6. Lin EHB, Rutter CM, Katon W, Heckbert SR, Ciechanowski P, Oliver MM, et al. Depression and advanced complications of diabetes: a prospective cohort study. Diabetes Care. 2010 Feb;33(2):264–9.
7. Gonzalez JS, Safren SA, Cagliero E, Wexler DJ, Delahanty L, Wittenberg E, et al. Depression, self-care, and medication adherence in type 2 diabetes: relationships across the full range of symptom severity. Diabetes Care. 2007 Sep;30(9):2222–7.
8. Wagner JA, Tennen H, Osborn CY. Lifetime depression and diabetes self-management in women with Type 2 diabetes: a case-control study. Diabet Med. 2010 Jun;27(6):713–7.
9. Kelly SJ, Ismail M. Stress and type 2 diabetes: a review of how stress contributes to the development of type 2 diabetes. Annu Rev Public Health. 2015 Mar;36:441–62.
10. Erinç M. Tip-2 diyabet hastalarının duygu düzenleme güçlükleri ile yeme tutumlarının anksiyete ve depresyon seviyeleri üzerindeki etkisi. Işık Üniversitesi; 2020.
11. Garner DM, Garfinkel PE. The Eating Attitudes Test: An index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychol Med. 1979;9(2):273–9.
12. Fleurbaix Laventie Ville Sante (FLVS) Study Group. The Three-Factor Eating Questionnaire-R18 Is Able to Distinguish among Different Eating Patterns in a General Population. J Nutr [Internet]. 2004 Sep 1;134(9):2372–80. Available from: https://doi.org/10.1093/jn/134.9.2372
13. Kirac D, Kaspar E, Avcilar T, Cakir O, Ulucan K, Kurtel H, et al. A new method for investigating eating behaviors related with obesity 147; three-factor eating questionnaire. J Marmara Univ Inst Heal Sci. 2015;1.
14. Lorig K, Ritter PL, Villa FJ, Armas J. Community-based peer-led diabetes self-management: a randomized trial. Diabetes Educ. 2009;35(4):641–51.
15. Stunkard AJ, Messick S. The three-factor eating questionnaire to measure dietary restraint, disinhibition and hunger. J Psychosom Res. 1985;29(1):71–83.
16. Karlsson J, Persson LO, Sjöström L, Sullivan M. Psychometric properties and factor structure of the Three-Factor Eating Questionnaire (TFEQ) in obese men and women. Results from the Swedish Obese Subjects (SOS) study. Int J Obes Relat Metab Disord J Int Assoc Study Obes. 2000 Dec;24(12):1715–25.
17. de Lauzon B, Romon M, Deschamps V, Lafay L, Borys J-M, Karlsson J, et al. The Three-Factor Eating Questionnaire-R18 is able to distinguish among different eating patterns in a general population. J Nutr. 2004 Sep;134(9):2372–80.
18. Wallston, K. A., Rothman, R. L., & Cherrington, A. (2007). Psychometric properties of the perceived diabetes self-management scale (PDSMS). Journal of behavioral medicine, 30, 395-401.
19. DeCarlo LT. On the meaning and use of kurtosis. Psychol Methods. 1997;2(3):292.
20. Khaledi M, Haghighatdoost F, Feizi A, Aminorroaya A. The prevalence of comorbid depression in patients with type 2 diabetes: an updated systematic review and meta-analysis on huge number of observational studies. Acta Diabetol. 2019 Jun;56(6):631–50.
21. Lin C-Y, Cheung P, Imani V, Griffiths MD, Pakpour AH. The Mediating Effects of Eating Disorder, Food Addiction, and Insomnia in the Association between Psychological Distress and Being Overweight among Iranian Adolescents. Nutrients. 2020 May;12(5).
22. Liu X, Ren X, Li Z, Lin Y, Pan C, Li T, et al. Disordered Eating Attitudes Among University Students: The Role of Psychological Distress. Altern Ther Health Med. 2021 Sep;27(5):58–60.
23. Güzel S. Tip 2 diyabetli bireylerin yeme yutum ve davranışları ile yaşam kalite düzeylerinin belirlenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2014.
24. Kirac D, Kaspar E, Avcilar T, Cakir O, Ulucan K, Kurtel H, et al. A New Method For Investigating Eating Behaviours Related With Obesity “Three-Factor Eating Questionnaire ". Journal of Marmara University Institute of Health Sciences. 2015. p. 1.
25. Koksal E, Macit MS, Bilici S, Karabudak E. Do sociodemographic factors and anthropometric measurements affect eating behavior patterns? Nutr Food Sci. 2021;51(8):1224–35.
26. García-Mayor R V, García-Soidán FJ. Eating disoders in type 2 diabetic people: Brief review. Diabetes Metab Syndr. 2017;11(3):221–4.
27. Çobanoğlu ZSÜ, Altuntaş Y, Karamustafalıoğlu KO, Şengül A, Çobanoğlu N. Tip 1 ve Tip 2 diyabetes mellitus hastalarında yeme bozuklukları ve bozulmuş yeme davranışı. Düşünen Adam Psikiyatr ve Nörolojik Bilim Derg. 2008;21:24–31.
28. Anglé S, Engblom J, Eriksson T, Kautiainen S, Saha M-T, Lindfors P, et al. Three factor eating questionnaire-R18 as a measure of cognitive restraint, uncontrolled eating and emotional eating in a sample of young Finnish females. Int J Behav Nutr Phys Act. 2009 Jul;6:41.
29. Bahar A, Tanrıverdi D. Diabetes’ psychiatric and psychosocial aspects: A review. Yeni Symp. 2018;55(2):13–8.
30. Sayın S, Sayın S, Bursalı B, İpek HB. Tip 2 diyabet hastalarında anksiyete ve depresyon riski ve ilişkili faktörler. Cukurova Med J. 2019;44(2):479–85.
31. Günalay S. Relationship between treatment modalities, glycemic control, and diabetes complications with risk of depression and anxiety in type 2 diabetes mellitus patients. Istanbul Bilim Univ Florence Nightingale J Med. 2016;2(1):16–9.
32. Çelik S, Kayar Y, Önem Akçakaya R, Türkyilmaz Uyar E, Kalkan K, Yazisiz V, et al. Correlation of binge eating disorder with level of depression and glycemic control in type 2 diabetes mellitus patients. Gen Hosp Psychiatry. 2015;37(2):116–9.
33. Erçakır M. Tip 2 diyabet hastalarında beslenme durumu ve duygusal stres arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016.
34. Altunoglu EG, Sari Z, Erdenen F, Muderrisoglu C, Ulgen E, Sari M. The Relationship of Depression, Anxiety and Disability with HbA1c and the Duration of Diabetes in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus. Istanbul Med J. 2012;13(3):115–9.
35. Ayaz A. Tip 2 Diyabet Hastalarında Duygusal Stres Beslenme Durumunu Etkiler mi ? 2017;45(3):234–41.
36. Vardar E, Erzengin M. Ergenlerde Yeme Bozukluklarının Yaygınlığı ve Psikiyatrik Eş Tanıları İki Aşamalı Toplum Merkezli Bir Çalışma. Türk Psikiyatr Derg [Internet]. 2011;22(4):205–12. Available from: papers3://publication/uuid/531D2FD3-9F24-4E3C-8FBE-378409A918A4
37. Şireci E, Yılmaz Karabulutlu E. TİP 2Di̇abetesMelli̇tuslu Hastalarin Hastaliklarini Kabullenme VeKendi̇Bakimlarindaki̇ ÖYeterli̇li̇Düzeyleri̇ni̇Beli̇rlenmesi̇. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilim Derg. 2017;20:48–55.
38. Rashidi M, Genç A. Tip 1 ve Tip 2 Diyabetli Hastaların Diyabet Tutumlarının Değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilim Derg. 2020;10(10):34–49.
39. Karamanli F. Muğla Eğitim ve Araştırma Hastanesi İç hastalıkları Polikliniğine Başvuran Tip 2 Diyabetik Hastaların Diyabet Öz Yönetiminin Değerlendirilmesi. 2021;
40. Alanyalı Z, Arslan S. Diabetes Symptoms and Self-Management Perceptions of Individuals with Type 2 Diabetes. Arch Heal Sci Res. 2020;7(3):238–43.
41. Berdo Çelik Nİ. Diyabetli bireylerin öz-yönetim algısı, öz-bakım aktiviteleri ve ağız sağlığına ilişkin farkındalıklarının belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.