Sosyal Bilimler ve Sağlık Bülteni

Özgün Makale

Sayı 12 (2024)

Bir Tıp Fakültesi Hastanesine Başvuran Hasta Yakınlarının Bağışıklanma Durumlarının ve Tutumlarının Belirlenmesi

Gönderildi
November 4, 2024
Yayınlanmış
2024-11-26

Öz

En önemli halk sağlığı müdahalelerinden olan bağışıklamaya erişkinlik döneminde ilgi yeterli düzeyde değildir. Bu araştırma 18 yaş üstü bireylerin bağışıklanma durumlarının belirlenmesi, kişilerin aşılara karşı tutumlarının ve erişkin aşılamada karşılaşılan engellerin saptanması ve bu konuda farkındalık oluşturulması amacıyla yapılmıştır.

 Kesitsel tipteki bu araştırmada, nicel ve nitel yöntemler bir arada kullanılmıştır. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Dahiliye, Geriatri, Kadın Hastalıkları ve Doğum, Genel Cerrahi ve Genel Pediatri Polikliniklerinde 10 Aralık 2019 ile 17 Mart 2020 tarihleri arasında, 18 yaş üzerinde 327 hasta yakını ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın niceliksel kısmında katılımcılara yüz yüze görüşme tekniği ile anket formu uygulanmıştır.  Nitel araştırmada ise, 12 katılımcı ile derinlemesine görüşme yapılmıştır.

 Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 42,1± 14,0 yıldır.  Katılımcıların %61,2’si kadın olup, %25,1’i sağlıklı erişkinlerin aşılanmasını gerekli görmekteydi. Onsekiz yaşından sonra en az bir aşı yaptıran oranı %70,3’dü. Yaptırılan aşılar en sık tetanos (%60,9), influenza (17,4) ve meningokok (%15,3) idi. Erişkin dönemde hiç aşı olmamış katılımcıların aşı olmama sebepleri en sık sağlık çalışanları tarafından tavsiye edilmemesi(%54,6), kendisini risk grubunda görmeme(%38,1) ve bilgi sahibi olmama(%32,0) olarak belirtildi. Katılımcıların %63,6’sı aşılarla ilgili mevcut bilgilerini sağlık çalışanlarından edindiğini belirtti.

 Katılımcıların erişkin bağışıklamasında yeterli bilgiye sahip olmadığı ve bağışıklama oranlarının da olması gerekenden düşük olduğu bulunmuştur. Erişkin aşılamasında bireye ait faktörlerin yanı sıra organizasyonel, sağlık çalışanları, sağlık sistemi ve sosyokültürel faktörlerin de önem taşıdığı bilindiğinden erişkin bağışıklamasının daha yüksek düzeylere çıkarılmasında birden fazla düzeyde müdahalelere ihtiyaç bulunmaktadır. Toplumun sürekli bilgilendirilmesi ve aşıların sağlık hizmet sunumunda her alanda önerilmesi önemlidir.

Referanslar

  1. Aksakal, F. N. B., Koçak, C., Dikmen, A., Altun, B., & Büyükdemirci, E. (2018). Ankara’da aile sağlığı merkezlerine başvuran 18 yaş üstü kişilerin erişkin aşılamasına ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarının araştırılması. Flora, 23(3), 124-134.
  2. Aşık, Z., Çakmak, T., & Bilgili, P. (2013). Erişkinlerin erişkinlik dönemi aşıları hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 17(3), 113-118.
  3. CDC. (1988). Adult immunization: knowledge, attitudes, and practices--DeKalb and Fulton Counties, Georgia, 1988. MMWR. Morbidity and mortality weekly report, 37(43), 657-661.
  4. CDC. (2020). Adult Vaccination Resources. Retrieved from https://www.cdc.gov/vaccines-adults/hcp/imz-standards/index.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fvaccines%2Fhcp%2Fadults%2Findex.html
  5. Coşkun, A. (2019). Erişkinlerin Bağışıklama Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışları. (Uzmanlık Tezi).
  6. Çam, C., Ünsal, A., Arslantas, D., Kılınç, A., & Emiral, G. Ö. (2021). Erişkinlerin Bağışıklama Bilgi Yeterlilik Düzeylerinin, Tutum ve Davranışları ile Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi, 43(1), 7-19.
  7. Erişkin Bağışıklama Rehberi. (2016). In: Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Dernegi
  8. Eurostat. (2017). Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/DDN-20191209-2
  9. Goldberg, E., Shaw, A., & Montgomery, R. (2020). Vaccines for Older Adults: Current Practices and Future Opportunities. In: Karger Publishers Basel, Switzerland:.
  10. Gözüm, S., & Çapık, C. (2014). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: sağlık inanç modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 230-237.
  11. Hirshon, J. M., Risko, N., Calvello, E. J., Stewart de Ramirez, S., Narayan, M., Theodosis, C., . . . Acute Care Research Collaborative at the University of Maryland Global Health, I. (2013). Health systems and services: the role of acute care. Bull World Health Organ, 91(5), 386-388. doi:10.2471/BLT.12.112664
  12. Murthy, N., Wodi, A. P., Bernstein, H., McNally, V., Cineas, S., & Ault, K. (2022). Advisory Committee on Immunization Practices Recommended Immunization Schedule for Adults Aged 19 Years or Older - United States, 2022. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 71(7), 229-233. doi:10.15585/mmwr.mm7107a1
  13. Nagata, J. M., Hernández-Ramos, I., Kurup, A. S., Albrecht, D., Vivas-Torrealba, C., & Franco-Paredes, C. (2013). Social determinants of health and seasonal influenza vaccination in adults≥ 65 years: a systematic review of qualitative and quantitative data. BMC public health, 13, 1-25.
  14. Ozisik, L., Tanriover, M. D., Rigby, S., Unal, S., & Group, E. F. o. I. M. A. W. (2016). ADVICE for a healthier life: Adult Vaccination Campaign in Europe. European journal of internal medicine, 33, 14-20.
  15. SGGM. (2020). Türkiye’nin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi Ölçüldü. Retrieved from https://sggm.saglik.gov.tr/TR,57003/turkiyenin-saglik-okuryazarligi-duzeyi-olculdu.html
  16. Thangaraju, P., & Venkatesan, S. (2019). WHO Ten threats to global health in 2019: Antimicrobial resistance. Cukurova Medical Journal, 44(3), 1150-1151.
  17. Uzuner, A., Arabacı, Ş., Yüceel, A. İ., Kocatürk, A. C., Kaynar, E., & Khan, A. (2018). Erişkinlerin erişkin aşıları hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 12(3), 215-225.
  18. Ünal, S., Tanrıöver, M., Taş, E., Güner, İ., Çetin, Ö. Y., & Sayar, İ. (2015). Aile hekimlerine eğitim verilmesi ve aşılama hedeflerinin belirlenmesinin pnömokok aşılanma oranları üzerine etkileri. Flora, 20(1), 10-15.
  19. Wheelock, A., Parand, A., Rigole, B., Thomson, A., Miraldo, M., Vincent, C., & Sevdalis, N. (2014). Socio-psychological factors driving adult vaccination: a qualitative study. PLoS One, 9(12), e113503. doi:10.1371/journal.pone.0113503
  20. WHO. (2020). Report of the SAGE Working Group on vaccine hesitancy. Retrieved from https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/SAGE_working_group_revised_report_vaccine_hesitancy.pdf