Sosyal Bilimler ve Sağlık Bülteni

Derleme Makale

Sayı 12 (2024)

Toplumsalın Dijital Yansıması: Cinsiyetlendirilmiş Teknolojiler ve Eşitsiz Temsiller

Gönderildi
November 11, 2024
Yayınlanmış
2024-11-26

Öz

İçinde yaşadığımız dönemde teknolojinin ve yapay zeka uygulamalarının pek çok alanda yaygın kullanımı hem endişe verici hem de hayatı kolaylaştırıcı bir değişimdir. Bu noktada teknolojiyi şekillendirenin ne olduğu, teknolojik gelişmelerin olumlu ve olumsuz yansımaları, emek süreçlerine ve çalışma yaşamına etkileri, etik sorumlulukları gibi pek çok alt başlık literatürde önemli tartışmalardandır. Tüm bu küresel, toplumsal değişmelerin toplumsal cinsiyet tartışmalarına etkisi insansı robotların cinsiyetleri temelinde bu çalışmanın spesifik tartışma konusunu oluşturmaktadır. Geleceğin önemli alanlarından olan dijital dünyanın tüketimi, tasarımı ve üretimi noktasında kadınların konumu önemli bir tartışma alanlarından biridir. Bu noktada bu çalışma dijital alandaki cinsiyet temsillerinin günümüzdeki durumunu toplumsal cinsiyet perspektifinden eleştirel bir analize tabi tutmaktadır. Sosyal bilimler alanında bu tartışmaların artırılması ile geleceğin dijital dünyasında toplumsal cinsiyet açısından daha eşitlikçi bir toplum için farkındalık oluşturulabilir.   

Referanslar

  1. Adam, A. (2021). Gender stereotypes in digital assistants. Journal of Gender Studies, 30(2), 125-137. https://doi.org/10.1080/09589236.2021.1874358
  2. Aulette, J. R., Wittne, J., & Barber, K. (2019). Gendered Worlds. New York: Oxford University Press.
  3. Backlinko. (2024). Social Media Usage & Growth Statistics. https://backlinko.com/social-media-users (Erişim Tarihi: 01.11.2024)
  4. Başlangıç Noktası (2023). Yapay Zekanın Cinsiyet Algısı: Stereotipleri Yıkmak ve Kapsayıcı Bir Gelecek İnşa Etmek İçin Yolculuk. https://baslangicnoktasi.org/yapay-zekanin-cinsiyet-algisi-stereotipleri-yikmak-ve-kapsayici-bir-gelecek-insa-etmek-icin-yolculuk/ (Erişim Tarihi: 06.11.2024)
  5. Beauvoir, S. de (2010). İkinci Cins: Evlilik Çağı. İstanbul: Payel Yayınevi.
  6. Benston, M. (1989). The political economy of women's liberation. Monthly Review Foundation. https://link.gale.com/apps/doc/A8257991/AONE?u=anon~f3839a17&sid=googleScholar&xid=79de989c adresinden alındı
  7. BBC. (2017). Sophia the robot wants a baby and says family is 'really important' https://www.bbc.com/news/newsbeat-42122742 (Erişim Tarihi: 02.11.2024)
  8. BBC Türkçe. (2024) Yapay zeka: İnsansı robotların çoğu neden kadın? https://www.bbc.com/turkce/articles/c1dje4d2r15o (Erişim Tarihi: 02.11.2024)
  9. BM. (2024). Yapay zeka ve cinsiyet eşitliği. https://www-unwomen-org.translate.goog/en/news-stories/explainer/2024/05/artificial-intelligence-and-gender-equality?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=tc (Erişim Tarihi: 03.11.2024)
  10. Braidotti, R. (2013). The Posthuman. Polity Press.
  11. CNN Türk. (2024) Avrupa’nın ilk robot genelevi Barcelona’da açıldı. https://www.cnnturk.com/video/dunya/avrupanin-ilk-robot-genelevi-barcelonada-acildi-612099 (Erişim Tarihi: 01.11.2024)
  12. Costa, P., & Ribas, L. (2019). AI becomes her: Discussing gender and artificial intelligence. Technoetic Arts, 17(1-2), 171-193.
  13. Diener, M. L., & Lucas, R. E. (2004). Adults' Desires for Children's Emotions Across 48 Countries: Associations with Individual and National Characteristics. Journal of Cross-Cultural Psychology, 35(5), 525-547. doi:https://doi.org/10.1177/0022022104268387
  14. Dorer, J. (2003). İnternette Cinsiyet. (Çev. D. İmançer, & A. İmançer) Selçuk İletişim, 3(1), 157-163.
  15. Faulkner, W. (2001). The technology question in feminism: A view from feminist technology studies. Women’s Studies International Forum, 24(1), 79-95.
  16. Faulkner, W. (2009). Doing gender in engineering workplace cultures. Engineering Studies, 1(1), 3-18.
  17. Ferrando, F. (2014). Is the post-human a post-woman? Cyborgs, robots, artificial intelligence and the futures of gender: a case study. European Journal of Futures Research, 2(1), article no 43. doi:https://doi.org/10.1007/s40309-014-0043-8
  18. Fox, L. B., & Barth, J. M. (2017). The Effect of Occupational Gender Stereotypes on Men’s Interest. Sex Roles, 460-472. doi:10.1007/s11199-016-0673-3
  19. Ghazali, A. S., Ham, J., Barakova, E., & Markopoulos, P. (2018). Effects of Robot Facial Characteristics and Gender in Persuasive Human-Robot Interaction. Frontiers in Robotic and AI, 1-20. doi:https://doi.org/10.3389/frobt.2018.00073
  20. Haraway, D. (1985). A cyborg manifesto: Science, technology, and socialist-feminism in the late twentieth century. In S. G. Glazer & C. S. Chien (Eds.), Feminist theory and the body (pp. 291-324). Routledge.
  21. Hayles, N. K. (1999). How we became posthuman: Virtual bodies in cybernetics, literature, and informatics. University of Chicago Press.
  22. Hudiburg, R. A. (1989). Psychology of Computer Use: VII. Measuring Technostress: Computer-Related Stress. Pychological Reports, 64(3), 767-772.
  23. Kavuncu, A. (1987). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri'nin Türk toplumuna uyarlama çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  24. Mies, M., & Shiva, V. (1993). Ecofeminism. Halifax: Fernwood Publication.
  25. Oakley, A. (1972). Sex, Gender and Society. New York: Harper ve Row.
  26. Plant, E. A., Hyde, J. S., Keltner, D., & Devine, P. G. (2000). The Gender Stereotyping of Emotions. Psychology of Women Quarterly, 24(1), 81-92.
  27. Reuters. (2024). Insight: Amazon scraps secret AI recruiting tool that showed bias against women. https://www.reuters.com/article/technology/insight-amazon-scraps-secret-ai-recruiting-tool-that-showed-bias-against-women-idUSL2N1WP1RO/ (Erişim Tarihi: 04.11.2024)
  28. Robertson, T. (2022). Male and female roles in robotics and AI. Journal of Robotics and Automation, 39(2), 122-135.
  29. Statista. (2024) Penetration Rate of the Internet by Gender. https://www.statista.com/statistics/1387693/penetration-rate-of-the-internet-by-gender/ (Erişim Tarihi: 07.11.2024)
  30. Sundin, E. (1995). The Social Construction of Gender and Technology. The European Journal of Women's Studies, 335-353.
  31. TMMOB. (2023). TMMOB'ye bağlı odaların üye sayısı 677 bin oldu https://www.tmmob.org.tr/icerik/tmmobye-bagli-odalarin-uye-sayisi-677-bin-oldu
  32. TUİK (2024). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Bilim,-Teknoloji-ve-Bilgi-Toplumu-102 (Erişim Tarihi: 06.11.2024)
  33. UNESCO (2020). Artificial intelligence and gender equality: key findings of UNESCO’s Global Dialogue. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374174 (Erişim: 07.11.2024)
  34. Wajcman, J. (1991). Patriarchy, Technology, and Conceptions of Skill. Work and Occupations, 18(1), 29-45.
  35. West, M., Kraut, R., & Chew, H. (2019). Gendering AI: Technology and society in artificial intelligence. AI & Society, 34(4), 691-705.
  36. White, M. J., & White, G. B. (2006). Implicit and Explicit Occupational Gender Stereotypes. Sex Roles, 256-266.
  37. World Bank. (2024). Share of graduates by field. https://genderdata.worldbank.org/en/indicator/se-ter-grad-fe-zs (Erişim Tarihi: 01.11.2024
  38. World Economic Forum. (2023). Global Gender Gap Report. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2023.pdf (Erişim Tarihi: 14.10.2024)